Στο πρώτο μέρος του άρθρου , δείξαμε πως η αστική στρατηγική για την Εκπαίδευση προωθεί πολλαπλές διακρίσεις και διαφοροποιήσεις στα σχολεία, οι οποίες αναπόφευκτα αποτυπώνουν και αναπαράγουν τις ταξικές διακρίσεις που υπάρχουν στον καπιταλισμό, όπως και συνολικά τις ανάγκες του κεφαλαίου.
Στον αντίποδα των παραπάνω, το σχολείο του σοσιαλισμού, το δωδεκάχρονο σχολείο που περιγράφεται στην πρόταση του ΚΚΕ, είναι ενιαίο, χωρίς διακρίσεις. Εξάλλου, όλα τα σχολεία είναι κρατικά και δωρεάν και είναι υποχρέωση του εργατικού κράτους να προσφέρει υψηλού επιπέδου μόρφωση σε όλα τα παιδιά. Δεν υπάρχουν σχολεία που υπερτερούν ή υστερούν, αλλά αντίθετα όλα είναι του ίδιου υψηλού επιπέδου. Η Παιδεία, δηλαδή, είναι δικαίωμα που κατοχυρώνεται πλήρως και για όλους και όχι «ευκαιρία» που καθορίζεται από την τσέπη του καθενός και από την οικονομική δυνατότητα της οικογένειας να στείλει τα παιδιά της σε ένα καλύτερο σχολείο, όπως συμβαίνει στον καπιταλισμό.
Η αντίληψη του ΚΚΕ για το σχολείο των λαϊκών αναγκών, για το σχολείο της σύγχρονης Γενικής Παιδείας, υπαγορεύει ότι κανένα παιδί δεν θα χρειάζεται να διακόπτει τη φοίτησή του πριν τα 18 του χρόνια για να βγει στην παραγωγή. Το υπαγορεύουν και οι δυνατότητες που υπάρχουν και σήμερα, που όμως καταπνίγονται από τον καπιταλισμό. Σήμερα πχ δεν είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης της παραγωγικότητας και της τεχνολογίας, των παραγωγικών δυνάμεων συνολικότερα, το να υπάρχουν 16χρονοι και 18χρονοι εργάτες, είναι όμως ανάγκη των οικογενειών που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Επομένως, μιλώντας για το ενιαίο σχολείο στο σοσιαλισμό, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι δεν θα χρειάζεται άλλος τύπος σχολείου για κάποιους που πιο γρήγορα θα αναγκάζονται να δουλέψουν και άλλος τύπος σχολείου γι' αυτούς που έχουν περιθώρια να σπουδάσουν περισσότερα χρόνια, όπως συμβαίνει σήμερα στον καπιταλισμό. Με άλλα λόγια, το ενιαίο σχολείο στο σοσιαλισμό δεσμεύεται και διασφαλίζει ότι όλοι οι νέοι θα ολοκληρώνουν τις δωδεκάχρονες σπουδές τους και θα αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους ισόρροπα, καθώς ο ρόλος του σχολείου δεν είναι απλά η μετάδοση γνώσεων, αλλά συνολικότερα η διαπαιδαγώγηση.
Πλήρης ανάπτυξη και διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου για τη νέα κοινωνία
Με αυτήν την έννοια, το ενιαίο σχολείο είναι σχολείο για όλους, δεν αντανακλά ούτε αναπαράγει τις κοινωνικές διακρίσεις της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, του καπιταλισμού. Και όπως σημειώνεται στο κείμενο του Τμήματος Παιδείας και Έρευνας της ΚΕ του ΚΚΕ: «Ο ρόλος του σχολείου υπηρετεί συνολικά το στόχο της ανάπτυξης των νέων κομμουνιστικών σχέσεων μέσα από τη διαπαιδαγώγηση των νέων ανθρώπων, με στόχο τη μεθοδική και ισόρροπη καλλιέργεια όλων των πλευρών της προσωπικότητας, της νόησης, του συναισθήματος και της βούλησης». Κι ακόμα: «Η ενιαία καθολική γενική μόρφωση, υποχρεωτική για όλα τα παιδιά, είναι το πρώτο και βασικό σκαλοπάτι για την ανύψωση της γενικής πολιτιστικής στάθμης του λαού».
Τόσο η μορφή όσο και το περιεχόμενου του σχολείου στη σοσιαλιστική κοινωνία υπαγορεύονται από το τι άνθρωπο χρειάζεται αυτή η κοινωνία, καθώς εκεί η εργατική τάξη αποτελεί όχι μόνο την κύρια παραγωγική δύναμη της κοινωνίας, αλλά και τον ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής και του πλούτου που παράγει. Οι εργαζόμενοι συμμετέχουν στην εργατική εξουσία και την άσκησή της. Έτσι, οι αρχές της συλλογικότητας, της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της συμμετοχής, δεν είναι για το σχολείο του σοσιαλισμού αναφορές χωρίς περιεχόμενο, όπως συμβαίνει σήμερα στον καπιταλισμό και το αστικό σχολείο, αλλά είναι βασικά συστατικά στοιχεία της διαπαιδαγώγησης όλου του λαού.
Τσακίζοντας τις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, πέρα απ' το ότι αυτονόητα δεν υπάρχει ανάγκη διαφορετικού τύπου Εκπαίδευσης για εκμεταλλευτές κι εκμεταλλευόμενους, υπάρχει ανάγκη για καθολική και πολύ πιο υψηλού επιπέδου Εκπαίδευση, που θα συμβαδίζει με την αλματώδη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που φέρνουν οι νέες σχέσεις παραγωγής.
Σε αντίθεση με το αστικό κράτος, που παρέχει στον εργάτη τόση μόρφωση όση απαιτείται για να μπορεί αυτός να λειτουργήσει ως πηγή κερδοφορίας για το κεφάλαιο, το σοσιαλιστικό κράτος που έχει στο επίκεντρο τους εργαζόμενους και τις συνεχώς διευρυνόμενες ανάγκες τους, χρειάζεται την ανάπτυξη της προσωπικότητας του εργαζόμενου, την ανάπτυξη της ικανότητάς του να σκέφτεσαι, να είναι δραστήριος, όλα να τα κατανοεί και να τα αφομοιώνει. Αυτού του είδους η ανάπτυξη της προσωπικότητας και των ικανοτήτων, όμως, δεν μπορεί να επιτευχθεί στο σχολείο, δηλαδή στην παιδική και εφηβική ηλικία, αν εισάγονται σε αυτό διαφοροποιήσεις, οι οποίες αντικειμενικά οδηγούν σε μονομέρειες. Από εδώ καθορίζεται και η ανάγκη ενιαίου προγράμματος και περιεχομένου του σχολείου.
Βέβαια, μπορεί κανείς εδώ να αντιτάξει ότι «δεν μπορεί να είναι όλοι καλοί σε όλα» ή ότι «δεν θα τους χρειαστούν όλες οι γνώσεις αργότερα». Αυτό όμως καθόλου δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει όλοι να πάρουν τις βάσεις των επιστημών, τα εργαλεία κατανόησης της φύσης και της κίνησης της κοινωνίας. Μόνο έχοντας μια τέτοια βάση, σε ένα σχολείο προσανατολισμένο να την προσφέρει σε όλους, μπορούν, όπως λέμε στην πρόταση του ΚΚΕ, «και οι ξεχωριστές κλίσεις και τα ενδιαφέροντα να αναπτυχθούν, γιατί κάθε άνθρωπος δεν έχει μόνο μία ικανότητα κι αυτό που ονομάζουμε "ταλέντο" είναι στην πραγματικότητα συνδυασμός ικανοτήτων. Η προώθηση, αξιοποίηση, ενίσχυση των ενδιαφερόντων κάθε μαθητή εξυπηρετείται από το συνολικό σύστημα της διαπαιδαγώγησης με την ευθύνη του κράτους, είτε μέσα στο σχολείο (προαιρετικά μαθήματα), είτε και εκτός ενιαίου σχολικού προγράμματος ("Λέσχες επιστημών", "Λέσχες τεχνών", Ωδεία, αθλητικοί φορείς κά). Το βασικό είναι ότι η αισθητική, η αθλητική δραστηριότητα προωθούνται μέσα στο σχολείο ως γενικό μέτρο της ανθρώπινης ανάπτυξης. Οι κλίσεις και τα ενδιαφέροντα θα αναπτύσσονται στο βαθμό που ενισχύεται η γενική επαφή με τον ανθρώπινο πνευματικό πλούτο».
Ενδεικτική βιβλιογραφία αφομοίωσης της πρότασης του ΚΚΕ για το σχολείο
Παρακάτω προτείνεται ενδεικτική αρθρογραφία για την αφομοίωση της πρότασης για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο, που, σε συνδυασμό με τη μελέτη της αρθρογραφίας του «Ριζοσπάστη» που έχει ξεκινήσει για την εκλαΐκευση του κειμένου, δίνει τη δυνατότητα για άντληση παραδειγμάτων και παραπέρα εμβάθυνση.
Απαραίτητα υλικά μελέτης, βέβαια, είναι πρώτα απ' όλα το Πρόγραμμα του ΚΚΕ, καθώς και από το βιβλίο «Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ» της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του Κόμματος (κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή») τα κεφάλαια 1 και 3.
Χρήσιμα στη μελέτη επίσης είναι τα βιβλία «Για τη διαπαιδαγώγηση του νέου ανθρώπου» των Καλίνιν - Κρούπσκαγια και «Αναπτυξιακή Ψυχολογία και αγωγή του παιδιού» που έχουν εκδοθεί από τον Όμιλο Εκπαιδευτικού Προβληματισμού.
Για την καλύτερη παρακολούθησή της, η παρακάτω πρόταση άρθρων συμβαδίζει με τα αντίστοιχα τρία μέρη του κειμένου για το Δωδεκάχρονο.
Α' Μέρος: Η Αστική στρατηγική για το σχολείο
- Από την ΚΟΜΕΠ:
-- Σχέση οικονομίας - αστικής πολιτικής στην εκπαίδευση (τεύχος 5/2009).
-- Οι εξελίξεις στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Η δράση του ΚΚΕ (τεύχος 5/2010).
- Από τον «Ριζοσπάστη»:
-- Οι αντιδραστικές τομές στην εκπαίδευση βλάπτουν σοβαρά την παιδική ηλικία (6/6/2010, σελ. 19).
-- Ο έλεγχος του εκπαιδευτικού ως εργαλείο της αστικής εκπαιδευτικής πολιτικής (3/3/2013, σελ. 14).
-- Βαθιά ταξική και αντιδραστική επίθεση στο σχολείο (1/9/2013 σελ. 11).
-- Η πτώση του μορφωτικού επιπέδου και η υποκρισία της αστικής τάξης (27/7/2014, σελ. 26).
-- Σειρά άρθρων για τις εξελίξεις στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση (στα 4σέλιδα «Νεολαία» 13/1/2006, 20/1/2006, 3/2/2016).
- Από τα «Θέματα Παιδείας»:
-- Λειτουργικός αναλφαβητισμός, η γνώση που δεν αφομοιώνεται, η προσωπικότητα που συμπιέζεται και η έκφραση που αδυνατεί να ορθοποδήσει (τεύχος 1).
-- Τα «αντικειμενικά» τεστ και η αύξηση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση (τεύχος 2).
-- Κριτική θεώρηση των αλλαγών στη διδασκαλία της Χημείας (τεύχος 30).
-- Νέο πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο (τεύχος 47-48).
-- Η λογοτεχνική παιδεία και το νέο πρόγραμμα σπουδών της Α' Λυκείου (τεύχος 47 - 48).
-- Μια κριτική στο νέο πιλοτικό πρόγραμμα Ιστορίας του Γυμνασίου (τεύχος 47 - 48).
-- Κριτική στο πρόγραμμα σπουδών για τη Νέα, την Αρχαία ελληνική γλώσσα και τη λογοτεχνία (τεύχος 45 - 46).
-- Η διαμόρφωση των βασικών εννοιών της Φυσικής μέσα από τη σχολική διδασκαλία (τεύχος 51 - 52).
Β' Μέρος: Βασικές αρχές του σχολείου των σύγχρονων μορφωτικών αναγκών
- Από την ΚΟΜΕΠ:
-- Επίκαιρες παιδοψυχολογικές αντιλήψεις του σοβιετικού παιδαγωγικού συστήματος (τεύχος 2/2004).
-- Η κρίση της σχολικής εκπαίδευσης στην ΕΣΣΔ (τεύχος 4/2004).
- Από τα «Θέματα Παιδείας»:
-- Η σοβιετική παιδαγωγική εμπειρία - Η επικαιρότητα των βασικών παιδοψυχολογικών αντιλήψεων και αρχών οργάνωσης της σοβιετικής εκπαίδευσης (τεύχος 14).
-- Το μόνο δίδαγμα είναι ότι δε βγάζαμε κανένα μήνυμα (τεύχος 17 - 18).
-- Για την πολυτεχνική παιδεία (τεύχος 39).
-- Η διδασκαλία του Μαρξ και Ενγκελς για την Αγωγή (τεύχος 28).
-- Ζητήματα παιδαγωγικής μόρφωσης σύμφωνα με τους μεγάλους σοβιετικούς παιδαγωγούς (τεύχος 32).
Γ' Μέρος: Ειδικότερα για το γνωστικό - διαπαιδαγωγητικό περιεχόμενο του σχολείου
- Από την ΚΟΜΕΠ:
-- Το σχολείο και ο ρόλος του κομμουνιστή εκπαιδευτικού στη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς (τεύχος 5/2013).
- Από τα «Θέματα Παιδείας»:
-- Σύγχρονη Γενική εκπαίδευση - Η μόρφωση των καιρών (τεύχος 6).
-- «Σκέψη και μάθηση», τεύχος 40 και «Εκπαιδεύοντας τον άνθρωπο» (τεύχος 43 - 44).
-- Η λειτουργία του εκπαιδευτικού στο κατώτερο τμήμα του Δωδεκάχρονου Σχολείου Βασικής Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (τεύχος 8).
-- Ο φιλόλογος παιδαγωγός στο Ενιαίο Δωδεκάχρονο βασικό υποχρεωτικό σχολείο (τεύχος 9).
-- Ο μαθηματικός παιδαγωγός στο Ενιαίο Δωδεκάχρονο Βασικό Σχολείο της Γενικής - Πολυτεχνικής Εκπαίδευσης (τεύχος 12).
-- Η διαμόρφωση των στοιχειωδών μαθηματικών εννοιών (τεύχος 30).
-- Διδακτική προσέγγιση της πρώτης ανάγνωσης (τεύχος 45 - 46).
-- Η διδασκαλία της Γλώσσας στην Α' Δημοτικού (τεύχος 45 - 46).
-- Το παιδικό θέατρο στον πολιτισμό και στην εκπαίδευση (τεύχος 4).
-- Σχολείο και θέατρο (τεύχος 4).
Επίσης, η μπροσούρα «Η Φυσική Αγωγή στην εκπαίδευση. Οι θέσεις του ΚΚΕ», που διατίθεται από τις Οργανώσεις του Κόμματος.
Δημοσίευση σχολίου